محمدسعید سیف روز دوشنبه در گفت و گو با خبرنگار گروه علمی ایرنا از فعالیت ۷۰۰ تا ۸۰۰ پژوهشگر به ازای یک میلیون نفر جمعیت در ایران در مقایسه با سهم ۱۰ برابری کشورهای پیشرفته خبر داد و اظهار داشت: بر اساس نمودار مصرف انرژی در جهان، سهم ایران از میزان مصرف انرژی ۲ درصد است اما میزان سهم ما از تجارت جهانی ۲۴ دهم درصد است.
وی ادامه داد: این آمار حاکی از آن است که ۱۰ برابر آن‌چه تولید و درآمد ایجاد می‌شود نسبت به بقیه کشورها هزینه و انرژی مصرف می‌کنیم و این به معنای بهینه نبودن خط تولید کشور است.
سیف با تأکید بر نامناسب بودن وضعیت بهره‌وری در کشور گفت: در صنعت از دانش روز هم استفاده نمی‌شود و از علم و دانش روز دنیا عقب هستیم.
سهم پائین تحقیق و توسعه از GDP در مقایسه با کشورهای پیشرفته
مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رفع مشکلات و مسائل کشور به شیوه‌های علمی را نیازمند چهار عامل اساسی برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری، کیفیت نیروی انسانی و تجربه و دانش انباشته دانست و افزود: اگر این شرایط فراهم شود باید در انتظار یک تحول و پیشرفت علمی باشیم.
سیف درباره آخرین فاکتور تحت‌عنوان تجربه و دانش انباشته خاطرنشان کرد: دانشگاه‌های ایران ۱۰۰ سال قدمت دارند اما در دنیا دانشگاه‌هایی از قرن‌های ۵ و ۶ وجود دارد که بدون وقفه کار می‌کنند این دانشگاه‌ها دانش ضمنی و انباشته خوبی کسب کرده‌اند اما در این زمینه ما برتری چندانی نداریم.
وی با اظهار تأسف از اینکه در حوزه برنامه‌ریزی و هماهنگی از وضعیت مطلوب فاصله داریم، گفت: در کشور هماهنگی مناسبی میان سازمان‌ها، ارگان‌ها و بخش‌های علمی و اجرایی وجود ندارد و نمی‌توان هم‌افزایی خوبی در این زمینه داشته باشیم که این موضوع نیازمند بازنگری است.
سیف درباره بحث سرمایه‌گذاری در حوزه پژوهش نیز تصریح کرد: هم اکنون نیم درصد تولید ناخالص داخلی (GDP) کشور صرف تحقیق و توسعه می‌شود که در مقایسه با کره جنوبی، ژاپن و کشورهای اروپایی با سهم ۳ تا ۴ درصدی، سهم ایران بسیار ناچیز است.
وی افزود: در بُعد نیروی انسانی نیز با وجود نیروی انسانی خوب اما به‌لحاظ کمّی محققان و پژوهشگران چندانی نداریم و اغلب پژوهش‌ها توسط اساتید و دانشجویان انجام می‌شود.
کمبود پژوهشگر به نسبت جمعیت در کشور
مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری همچنین با اشاره به اینکه، هم اکنون در ایران ۷۰۰ تا ۸۰۰ پژوهشگر به ازای یک میلیون نفر جمعیت فعالیت می کنند، گفت: این در حالی است که در کشورهای فنلاند و دانمارک حدود ۷ هزار پژوهشگر (۱۰ برابر ایران) وجود دارد. در زمینه‌های دیگر هم با مشکلاتی روبه‌رو هستیم و اگر تحقیق نکنیم در مسائل علمی هم پیشرفتی نخواهیم داشت.
سیف با بیان اینکه وجود محدودیت در چهار عامل برنامه‌ریزی، سرمایه‌گذاری، کیفیت نیروی انسانی و تجربه و دانش انباشته ما را به استفاده از حداقل داشته‌هایمان سوق داده است، اظهار داشت: هنگامی که حداقل‌ها را داریم قاعدتاً باید به سمت و سوی افزایش کارآیی و بهره‌وری حرکت کنیم یعنی از حداقل داشته‌ها به بهترین نحوه استفاده کنیم که این مهم مستلزم برنامه‌ریزی، هماهنگی و هم‌افزایی میان سازمان‌ها و ارگان‌های مختلف است.
وی با اشاره به بحث مأموریت‌گرایی اظهار کرد: ما نیازمند تقسیم کار ملی هستیم چراکه با حداقل داشته‌ها، نیروی انسانی و سرمایه مالی می‌خواهیم کشور را به‌سمت رقابت‌پذیری بیشتر سوق دهیم از این رو باید بتوانیم بین مراکز اجرایی و علمی کشور هم‌افزایی ایجاد و از موازی‌کاری پرهیز کنیم.
سیف درباره سیر تحول دانشگاه‌ها در کشور نیز توضیح داد: در دهه ۶۰ و پیش از انقلاب دانشگاه‌های آموزشی با هدف تربیت نیروی انسانی وجود داشتند سپس دانشگاه‌ها، پژوهشی شد و در ادامه به دانشگاه‌های کارآفرین و در نهایت به جامعه‌محور تبدیل شد که قرار است در جهت‌دهی و اثربخشی اجتماعی نقش داشته باشند.
وی بیان کرد: در سیاستگذاری‌های کلان، اصلی‌ترین انتظار از دانشگاه‌ها مشارکت در رفع چالش‌ها و مشکلات کشور است که این خواسته را باید با ساختار و روش جدیدی پاسخگو بود.
تعداد قرارداد با صنعت با وجود ۳۰ هزار هیأت علمی رضایت‌بخش نیست
مدیرکل دفتر ارتباط با صنعت و جامعه وزارت علوم، تحقیقات و فناوری همچنین گفت: طبق روش‌هایی که ما دنبال می‌کنیم یادگیری و آشنایی دانشجویان از طریق دوره‌های مهارتی و تخصصی است و ما کوشیده‌ایم مراکز هدایت شغلی را در دانشگاه‌ها فعال کنیم و رصدی از اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی داشته باشیم.
سیف تاکید کرد: جامعه دانش‌آموخته دانشگاهی، نخستین جامعه‌ای است که دانشگاه می‌تواند با آن‌ها با زبان مشترک ارتباط داشته باشد.
وی همچنین با اشاره به موضوع فرصت مطالعاتی اساتید در صنعت که در سال‌های اخیر در کشور اجرا شده است، خاطرنشان کرد: سالانه یک هزار استاد در وزرات‌خانه‌ها، شرکت‌های بخش خصوصی و دولتی حاضر می‌شوند و در حوزه منابع انسانی و بهبود کیفیت فعالیت‌هایی انجام شده است که این افراد باید هم برای خود در شرکت تجربه کسب کنند و هم برای شرکت‌ها سودمند باشند.
سیف با اشاره به آمار قراردادهای دانشگاه‌ها با حوزه صنعت نیز تصریح کرد: هم‌اکنون حدود ۱۲ هزار قرارداد جاری با صنایع داریم که رقم قابل‌توجهی است اما با وجود ۳۰ هزار هیأت علمی، این میزان کافی نیست و باید به این سمت حرکت کنیم که دست‌کم اعضای هیأت علمی در یک موضوع واقعی کشور با یکدیگر مشارکت داشته باشند.